نی

سازهای ایرانی
سازهای کلاسیک
سازهای دیگر
آوازها
سازهای کودک

نی

تاریخچه

نی،ازساز های بادی کهن و از جنس گیاه نی است که طول آن از شش گره و هفت بند تشکیل شده است وبه همین دلیل آن را(نی هفت بند) می گویند.
هنگام نواختن،هوا از دهانه ی نی وارد می شود و با انگشت گذاری بر سوراخ ها و با تغییر فشار هوا،صدا های مختلف به وجود می آیند.نوازده،نی را عمودی در دست می گیرد و دهانه آن را بین دو دندان جلو ویا بین دو لب ها قرار می دهد و در آن می دمد. بخش زیادی از هوای دمیده شده، از سوراخ های بازنی خارج می شود ونوازنده با انگشت های هر دودست، سوراخ ها را باز و بسته می کند. ممکن است نوازنده هنگام نواختن، دست راست را بالای دست چپ قرار دهد وبرعکس.هنگام ساختن نی،روی گره ها را با نوار می پوشانند وبر سردهانه و انتهای نی لوله ی استوانه ای کوتاهی به طول تقریبی7 سانتی متر و هم قطر ضخامت نی،از فلز برنج قرار می دهند. طول نی حدود30تا65 سانتی متر و قطر آن حدود 1.5 تا 3 سانتی متر است و تعداد 5 سوراخ در طرف جلوو یک سوراخ در قسمت عقب نی ایجاد می کنند. هرچه لوله ی سازباریک تر و کوتاه تر باشد صدای آن زیرتر است و برعکس.نی در اندازه های مختلف تهیه می شود و ساز تک نوازی است و نمی توان آن را کوک کرد. بدنه ی اصلی این ساز چون در طبیعت رشد می کند،دو نی کاملاً از هر جهت همسان، کمتر به دست می آید و به همین دلیل،با انتخاب طول و قطرآن،از هر پرده ای نمی توان نی داشت.
        وسعت
وسعت معمول صدای نی حدود دو اکتاو و نیم است. مثال های زیربرای نی منطبق با دیاپازون است که به طور طبیعی فاقد صدای (سی) روی خط سوم حامل است. وسعت نی به چهار منطقه ی صوتی،شامل صدای بم و بم نرم،صدای اوج،صدای غیث، و صدای ذیل(پس غیث) تقسیم می شود:
1.منطقه ی صدای بم و بم نرم
2.منطقه صدای اوج
3.منطقه صدای غیث
4.منطقه صدای ذیل(پس ذیل)
تمام فواصل موسیقی ملی با نی قابل اجرا هستند اما چون در هر نوع نی،یک یا دو صدا وجود ندارد این فواصل را به سختی می توان اجرا کرد. بهترین میدان صدا دهی نی حدود دو اکتاو از منطقه صوتی وسط است.

آموزش دف  - آموزش تار - آموزش سه تار آموزش پیانو - آموزش گیتار آموزش آواز - آموزش سنتور - ارف - باله کودکان - نقاشی کودکان - آموزشگاه موسیقی  -  آموزشگاه موسیقی غرب تهران

ساختار فیزیکی

نت نویسی
در نت نویسی برای نی از کلید سل خط دوم حامل استفاده می شود.
        انگشت گذاری
سوراخ های پنج گانه ی روی نی از پایین به بالا شماره گذاری می شوند. اگراز پایین به بالا،اول دست چپ و بعد دست راست قرار بگیرد انگشت کوچک کوچک دست چپ، شماره ی یک وآزاد است، یعنی وظیفه ی اجرایی ندارد. انگشت دوم روی سوراخ اول، انگشت سوم (میانی) بین سوراخ های اول و دوم که حکم تکیه گاه را دارد، انگشت چهارم
(سبابه) روی سوراخ دوم و انگشت شست، پشت نی به حالت تکیه گاه قرار می گیرد.
انگشت اول(کوچک) دست راست نیزمانند همین انگشت در دست چپ آزاد است. انگشت دوم روی سوراخ سوم،انگشت سوم(میانی) روی سوراخ چهارم،انگشت چهارم (سبابه) روی سوراخ پنجم قرارمی گیرد و سوراخ پشت نی که ششمین سوراخ است با انگشت شست دست راست گرفته می شود.
انواع نی
به علت ساختارطبیعی بدنه ی نی و عدم امکان کوک کردن آن می تواند با توجه به تغییر طول و قطر لوله، از هرپرده ای نی داشت.بجز نی در کوک(دو) بقیه ی نی ها از ساز های انتقالی هستند. مثلا نی در کوک(سی بمل) وقتی (دو) می زند (سی بمل) صدا می دهد، پس باید برای آن یک پرده بالاتر از،یعنی(ر) نوشت تا صدای (دو) بدهد.یا برای نی در کوک (لا) که یک پرده و نیم پایین تر از دیاپازون است باید یک پرده و نیم بالاتر نت نویسی کرد تا دیاپازون صدا بدهد.
به طور کلی هر نی از نت شروع، صدای سوم کوچک خود را ندارد.مثلاً نی (فا) کوک، صدای (لابمل) ،نی (سل) کوک صدای (سی بمل) و نی (لا) کوک صدای (دو) را ندارند یا به سختی و در اکتاو قابل اجرا هستند. در نواختن نی نیز مانند دیگرساز های بادی،بعد از کمی نوازندگی،به علت جریان گرم نفس در لوله، سطح صدا کمی بالا می رود،یعنی زیرتر می شود.
نی،سازی ست کهن و به همین صورت در تمام نواحی ایران معمول است و انواع دیگر آن را نیز با تفاوت هایی می توان مشاهده کرد،مانند نی انبان و بالابان.
نی هایی که از نواحی خشک به دست می آیند چوب محکم تری دارند و ترک نمی خورند.
نی از ساز هایی است که برای تک نوازی مناسب تر است ولی در گروه نوازی های ساز های ملی هم ازآن استفاده می شود.
امکانات اجرایی نی
نوازندگی در صدای های بم نی، حجم بیشتر و در صداهای زیر حجم کمتری دارد.
اجرای تکیه ها،استاکاتو، واخوان وآرپژهای کوتاه( درصورت نیاز) دراین ساز به خوبی میسر است.
حالت های کیفی موسیقی با کم و زیاد کردن فشاردمیدن و حرکت مختصر انگشت ها بر روی سوراخ ها ایجاد می شوند.
بعضی فرم های موسیقی ایرانی،مانند انواع مثنوی، بهترین اجرایشان با این ساز است

کلیپ 1
کلیپ 2
کلیپ 3
کلیپ 4