دف

سازهای ایرانی
سازهای کلاسیک
سازهای دیگر
آوازها
سازهای کودک

دف

تاریخچه

دف ازسازهای کوبه ای ست که ساخت آن از چوب، پوست و فلز استفاده می شود. کمانه یا بدنه ی این ساز دایره ای شکل وقطر دهانه ی آن حدود 60 سانتی متر است. در طول جدار داخلی کمانه، در فواصل معین، حلقه هایی فلزی  نصب شده اند و بر یک طرف دهانه پوست کشیده شده است. این ساز را هنگام نواختن به طور عمودی،کمی مایل به سمت چپ بدن با دو دست می گیرند و با انگشت های هردو دست به سطح پوست ضربه می زنند. دف علاوه بر استفاده در آیین های خاص عرفانی،امروزه در همراهی با ساز های دیگر و گروه نوازی نیز بسیار به کار می رود.بیشتر وزن دف بر روی دست چپ قرار می گیرد و فشردن انگشت شست دست راست بر روی کمانه سنگینی ساز را متعادل می سازد.

 

آموزش دف  - آموزش تار - آموزش سه تار آموزش پیانو - آموزش گیتار آموزش آواز - آموزش سنتور - ارف - باله کودکان - نقاشی کودکان - آموزشگاه موسیقی  -  آموزشگاه موسیقی غرب تهران

ساختار فیزیکی


کمانه
طوقه ی چوبی دور دف را کمانه می گویند و ضخامت آن از طرف دهانه ی پوست دار حدود2 تا3 میلی متر و از طرف دهانه ی باز حدود یک و نیم سانتی متر، و عرض آن حدود 6 سانتی متر است. کمانه به دو صورت ساخته می شود:
الف. کمانه ی ( یک کمه) از چوبی به ضخامت یک و نیم سانتی متر تهیه می شود. دو سر چوب را طوری به یکدیگر متصل می کنند که به شکل دایره در می آید و از نظر وزن نسبت به انواع دیگر سبک تراست.
ب.کمانه ی (دو کمه) از دو چوب به ضخامت های حدود نیم و عرض 6 سانتی متر که بر روی یکدیگر پرس شده اند ساخته می شود. این نوع کمانه از نظر وزن سنگین تر از انواع دیگرو در مقابل فشار کشش پوست مقاوم تر است و تاب بر نمی دارد.
شستی
روی کمانه ازطرف دهانه ی باز،فرو رفتگی کوچکی ایجاد می کنند که محل استقرار انگشت شست دست چپ است و در ثابت نگه داشتن دف بر روی دست موثر است.
پوست
برای دف از پوست کهنه ی گوسفند ،بز یا آهو که ضخامت آن در تمام نقاط یکسان است استفاده می شود.انواع پوست های پلاستیکی هم اخیراً معمول شده اند که در مقابل رطوبت و حرارت مقاوم تر هستند و صدا دهی آنها شفاف ترو قوی تر است و نوع غیر سنتی صدای دف را ارائه می دهند.
حلقه ها
در جدار داخلی کمانه قلاب های کوچکی به فاصله ی یک سانتی متر از یکدیگر وفاصله ی 3سانتی متراز پوست آویخته شده اند و با حرکت دادن دف در جهت های مختلف، حلقه هایی فلزی در دسته های چهارتایی آویخته شده اند و با حرکت دادن دف در جهت های مختلف، حلقه ها به پوست می خورند یا با نوعی حرکت دیگر، خود حلقه ها به صدا در می آیند.
گل میخ
برای محکم کردن پوست دف بر روی کمانه، پوست را  در جدار بیرونی کمانه با میخ های سر تخت(شبیه پونز) مهار می کنند که به آنها(گل میخ) می گویند.در ساخت بعضی دف ها پوست را با چسب یا سریش روی جدار بیرونی کمانه می چسبانند.
نت نویسی
در سال های اخیر در ایران متد نت نویسی و استفاده از حامل هایی با تعداد خطوط متفاوت برای این ساز ها متداول شده است برای نت نویسی دف به طور معمول از حامل خطی استفاده می شود. به این صورت که اصوات بم ناحیه ی مر کزی پوست روی خط اول،ناحیه ی میانی پوست روی خط دوم و ناحیه ی کناری پوست که اصوات زیر تری تولید می کند روی خط سوم حامل علامت گذاری می شوند و خط چهارم،زمان استفاده از حلقه ها را نشان می دهد.نوشتار تئوری مو سیقی در این ساز نیز به خط بین المللی ست. در متد هایدمختلف دف نوازی نیز از علائم قرار دادی خاصی برای حرکات دست ها و انگشت ها استفاده می شود.
انواع هم خانواده ی دف
1.دایره:نوع کوچک تر و مجلسی دف را با همان ویژگی های ساخت و پوست و حلقه، دایره می گویند.قطر دهانه ی دایره حدود 35 سانتی متر است. دایره، در واقع، نوع بزمی در مقابل نوع آیینی دف است.
2.دایره زنگی: این سازازپ کمانه یچوبی دایره شکلی به قطر تقریبی 25 سانتی متر و عرض تقریبی5سانتی متر تشکیل شده و بریک طرف دهانه ی آن پوست چهارپایان یا نوعی پوست پلاستیکی کشیده شده است. در بعضی مواقع هر دو دهانه ی دایره زنگی باز و بدون پوست هستند.در طول جدار کمانه و در فواصل نزدیک، شکاف هایی ایجاد شده اند و داخل آنها سنج های مضاعف کوچکی نصب شده اند که با میله ای باریک و فلزی که از سوراخ میان سنج ها عبور می کند به شکاف ها متصل هستند.  صدای دایره زنگی از ضربه ای که با دست راست بر پوست وارد می شود و نیز از برخورد سنج ها به یکدیگر حاصل می شود. با تکان دادن این ساز نیز در مواقع معین می توان از صدای بر خورد سنج ها استفاده کرد.

 

کلیپ 1
کلیپ 2
کلیپ 3
کلیپ 4